سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

به گزارش ایرنا، جای مشارکت های اجتماعی در توسعه سازه های آبخیزداری کهگیلویه وبویراحمد به عنوان روشی مرسوم و تجربه شده در سایر استان های کشور خالی است.

با وجودی که سالانه از محل منابع مالی مختلف همچون اعتبارات استانی ، ملی، محرومیت زدایی اعتباراتی برای ساخت طرح های جدید آبخیزداری در کهگیلویه وبویراحمد پیش بینی می شود اما وسعت مناطق مستعد احداث سازه های آبخیزداری نیاز به مشارکت مردم برای ایجاد این زیرساخت های مهم را افزایش داده است.

با توجه به اینکه نبود سازه های آبخیزداری باعث بروز خسارت های فراوانی به محصولات کشاورزی از باغستان تا مزارع پس از بارندگی های سیل آسا در کهگیلویه وبویراحمد می شود شهروندان ساکن نزدیک مناطق خطرپذیر یا خیران نیکوکار می توانند با مشارکت در اجرای این زیرساخت ها به کاهش خرابی های ناشی از سیل کمک کنند.

صاحبان زمین های دیم کهگیلویه وبویراحمد می توانند با ایجاد بندهای ذخیره ضمن حفاظت از منابع طبیعی آب مورد نیاز کشاورزی خود را هم ذخیره کنند.

کارشناسان منابع طبیعی استان اعتقاد دارند که کهگیلویه و بویراحمد با دارا بودن ۵۷ رودخانه به طول یکهزار و ۴۰۰ کیلومتر،۱۱ هزار کیلومتر آبراه ، وجود بیش از ۱۰ درصد از روان آب‌های کشور معادل ۱۰ میلیارد متر مکعب را در خود جای داده یکی از مناطق آسیب پذیر کشور در ویرانی های سیل است بنابراین ضرورت ایجاد سازه های آبخیزداری در این سرزمین معروف به رودخانه های خروشان به وضوح احساس می شود.

سیل‌های ویرانگر، فرسایش خاک حاصلخیز ، از بین رفتن پوشش گیاهی، پر شدن مخازن سدها و خشک شدن چشمه‌ها بخشی از تجربیات دهه های اخیر خشکسالی ها و ترسالی ها در کهگیلویه و بویراحمد معروف به سرزمین رودخانه های خروشان است که نیاز به توجه بیشتر برای ساخت زیرساخت های آبخیزداری را بیشتر کرده است.

اما این همه پیامدهای سیل نیست و از بین رفتن منابع ارزشمند خاک، آسیب به واحدهای تجاری و صنعتی روی دیگری از پدیده طبیعی سیل است که این اثرات باعث شده کارشناسان به توسعه زیرساخت های آبخیزداری تاکید کنند

ضرورت مشارکت جوامع محلی در توسعه آبخیزداری

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه وبویراحمد با اشاره تجربه اجرای طرح های آبخیزداری با ایجاد بندهای ذخیره آب و انجام کشاورزی در استان های دیگر از سوی خیران یا کشاورزان گفت: مشارکت های اجتماعی می تواند گرهگشای ایجاد سازه های جدید باشد.

عبدال میرفردی تاکید کرد: تاکنون ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار متر مکعب سازه آبخیزداری در کهگیلویه وبویراحمد ایجاد شده و به همین اندازه هم باید چنین زیرساخت هایی در نقاط مختلف استان احداث شود.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه وبویراحمد اظهار کرد: به علت گستره بالای مناطق نیازمند ایجاد سازه های آبخیزداری مشارکت مردم نیازی اساسی برای مدیریت آب است.

وی بیان کرد:احداث سازه های آبخیزداری افزون بر ذخیره آب برای دوران کم آبی از بروز سیل و خسارت های ناشی از آن پیشگیری می کند.

میرفردی گفت: با اجرای این طرح ها سالانه حجم زیادی از روان آب های سطحی کنترل و از خسارت به اراضی و تاسیسات جلوگیری می شود.

وی افزود: کنترل سیلاب، ایجاد اشتغال موقت و دائم،نشاط تفرجگاه ها، مهیا شدن آبشخور برای ادامه زندگی گونه های حیات وحش،تقویت پوشش گیاهی و افزایش تولیدات کشاورزی و دامپروری،کاهش رسوبات و افزایش عمر مفید سدها مزایای مهم اجرای سازه های آبخیزداری در این استان بوده است.

زیرساخت های در دست احداث

البته که دعوت به مشارکت مردم برای ایجاد سازه های آبخیزداری به معنای بیکار نشستن دولت نیست و همین اینک چند طرح در نقاط مختلف استان در دست اجرا یا در آستانه بهره برداری هستند.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه وبویراحمد گفت:اکنون ۶ طرح آبخیزداری در مناطقی مانند پشت کوه باشت، سرآبننیز، چاروسا، الگن دیشموک وسوق با حجم سه هزار و ۸۴۲ متر مکعب و ۱۰۰ میلیارد ریال سرمایه گذاری در دست ساخت هستند.

وی تاکید کرد: چهار مورد از طرح های آبخیزداری یاد شده در مراحل پایانی ساخت و ۲ سازه دیگر هم تا پایان سال جاری بهره برداری می شود.

میرفردی عنوان کرد:در قالب این طرح ها عملیات سنگی ملاتی به منظور جلوگیری از رسوب روان آب های سطحی در مناطق مختلف کهگیلویه وبویراحمد اجرا می شود.

هدفگذاری ۳۰ طرح آبخیزداری در کهگیلویه و بویراحمد

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه وبویراحمد گفت: ۳۰طرح آبخیزداری با ۱۹هزار و ۵۰۰ متر مکعب حجم عملیات مکانیکی و ۱۱۶هکتار عملیات بیولوزیک برای اجرا در سال جاری پیش بینی شده است.

وی با بیان اینکه کلنگ زنی طرح های هدفگذاری شده یاد شده نیازمند تزریق اعتبار است تاکید کرد: میزان سرمایه گذاری مورد نیاز ساخت طرح های آبخیزداری یاد شده در استان ۷۲۴ میلیارد ریال است.

میرفردی عنوان کرد: این طرح ها در مناطقی مانندطسوج، چالگاه، دیشموک، پشت کوه باشت، سوق، چرام، دارشاهی، چغل، چیتاب، مال شیخ،سرابننیز، کت بهمئی، شبلیز، کلایه، ایدنک و سادات امامزاده علی اجرا می شود.

عملیات بیولوژیک آبخیزداری به روش هایی مانند بذرکاری و کپه‌کاری و عملیات مکانیکی با روش هایی مانند کنتور فارو اجرا می شود.

به گفته وی کنتور فارو برای بهره‌‏برداری بهینه از آب و خاک در مناطق خشک و نیمه‌‏خشک کنتور احداث می‌شود و این زیرساخت‌ها در عرصه‌هایی که پوشش گیاهی مراتع به حدی کاهش یافته که هیچ‌گونه تأثیری در جلوگیری از روان‌آب سطحی ندارد ولی پایه‌‏های گیاهی مناسب و خوش‌خوراک در عرصه وجود دارد، انجام می‌گیرد.

کنتور فارو (یا خط تراز مستقیم) عبارت است از ایجاد جوی های کوچک و کم عمق بر روی خطوط تراز در سطح مراتع که به منظور مدیریت آب باران, نفوذ آب در خاک، جلوگیری از جریان سطحی آن، افزایش پوشش گیاهی و تولید علوفه انجام می گیرد.

وی ابراز کرد:از سال ۱۳۷۰ تاکنون ۲.۶ میلیون متر مکعب سازه آبخیزداری در این استان ایجاد شده است که اجرای این سازه ها باعث ذخیره سالیانه ۴۰میلیون متر مکعب مهار سیلاب و کنترل ۱.۲ میلیون متر مکعب فرسایش خاک در استان می شود.

آبخیزداری چیست؟

آبخیزداری به معنای مهار آب های روان در زمان سیلاب و تزریق آن به سفره‌های زیرزمینی و همچنین ذخیره در پشت سدهای خاکی برای استفاده در زمان خشکسالی یا فصول گرم سال است.

کارشناسان منابع طبیعی می گویند:اجرای این طرح‌ها علاوه بر رونق بخش کشاورزی و باغداری، موجب افزایش ذخیره آب، تقویت سفره‌های زیرزمینی و کاهش سرعت تخریب های سیلاب و کنترل دبی آب رودخانه، قنات و چشمه‌ها می شود.

کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی حدود ۱۶ هزار و ۲۴۹ کیلومترمربع، سرزمینی مرتفع و کوهستانی با اقلیم سردسیری و گرمسیری در جنوب غربی ایران قرار دارد و یک درصد مساحت کشور است.